Stel jezelf de juiste vragen

(leestijd: 5 minuten)

Sterre van Leer schreef dit voor psychologie magazine:

En ja hoor, de verveling slaat toe en meteen begint het grote mopperen. Dat straks ook de zomervakantie ons nog wordt afgepakt. Dat het belachelijk is dat de juf voor de klas moet zonder mondkapje. Of we nou eindelijk weer eens naar IKEA mogen (en jawel hoor, meteen rijen voor de deur, want Nederland is niet alleen kampioen mopperen maar ook kampioen consumeren-als-tijdverdrijf (Psychologiemagazine nieuwsbrief 30-4-2020):

Hoe langer deze coronatoestand duurt, hoe vervelender ik het vind. Het was zo bijzonder wat er gebeurde, wanneer maken we nou zoiets mee? Even was het leuk, maar het leuke is er nu wel van af. Dat zie ik ook om me heen. Steeds meer zie ik mopperende mensen. Mensen die de maatregelen als gevolg van COVID-19 zat zijn. De verveling slaat toe, we voelen ons beperkt in onze mogelijkheden en we willen terug naar “normaal”. Wat kunnen we doen?

Het is niet altijd zo geweest, maar ik heb geleerd om goede vragen te stellen aan mezelf. In onze trainingen en coachings maken we ook veel gebruik van deze waardevolle aanpak. Als je niet de juiste vragen stelt dreigt er namelijk het gevaar dat je het kernprobleem niet raakt, maar slechts aan de oppervlakte wat plak- en stutwerk verleent. Duurzame resultaten willen we, dus wil ik je uitdagen om een paar vragen te beantwoorden. Als we terug willen naar ”normaal” moet je antwoord geven op de vraag: Wat is normaal? Goed, we zullen het erover eens zijn dat een als clown verklede kat op een éénwieler niet normaal is, maar dat is niet waar ik het hier over wil hebben. Als je naar de vraag kijkt, lijkt deze gemakkelijk om te beantwoorden. Waarschijnlijk is je eerste ingeving zoiets als: gewoon zoals het was! De vraag is echter: Is dat normaal? Als je bedenkt dat er legio verandercoaches zijn, verandermanagement bestaat en dat goede voornemens vaak in februari alweer gesneuveld zijn, geeft dat misschien wel aan dat we als soort nogal moeite hebben met verandering. We willen dus niets liever dan “normaal, niets liever dan wat we al kennen. Ofwel we willen niet veranderen, ofwel het lukt ons niet om de gewenste verandering vol te houden. We zijn over het algemeen niet zo gek op verandering. Zeg eens eerlijk, hoe vaak ben jij dingen blijven doen omdat je ze altijd zo gedaan hebt? We zijn gewoontedieren en verandering is eng. Je weet wat je had, niet wat je krijgt. Dit geeft wat mij betreft een andere kijk op de vraag wat nu precies normaal precies.

Door de maatregelen als gevolg van COVID-19 zijn we op dit moment enigszins beperkt. We kunnen niet naar restaurants, cafés, voorstellingen, festivals, we mogen niet samenkomen enzovoort. Het voelt alsof “onze vrijheid ons wordt afgenomen”. Een goede vraag die je jezelf hierbij kunt stellen is: Wat is vrijheid? In deze eerste week van mei en het 75-jarig jubileum van onze vrijheid is deze vraag ook erg relevant. Het lijkt misschien een gemakkelijk te beantwoorden vraag. Waarschijnlijk is je eerste ingeving iets zoals: gewoon dat we kunnen doen wat we willen! Ik wil je vragen: Is dat vrijheid? Ik moet rondom het thema vrijheid altijd een klein beetje lachen als ik me bedenk dat we ons kleden volgens een bepaalde modetrend die we niet zelf hebben bedacht, dat we participeren in een economisch systeem dat we niet zelf hebben ontworpen, dat we ons houden aan afspraken die anderen hebben gemaakt, dat we doen wat onze baas van ons vraagt. Dan rijst bij mij de vraag: hoe vrij zijn we eigenlijk? We maken deel uit van iets dat veel groter is dan wijzelf. Of we dat nu willen of niet. Op veel dingen die op ons pad komen hebben we totaal geen invloed: het weer, verlies van gezondheid en geliefden, financiële tegenslag, dalende rente en stijgende huizenprijzen. Precies dit kunnen mensen niet aan, het feit dat we op veel dingen totaal geen controle hebben. Daarom creëren we schijncontrole. Op dat hele kleine stukje waar we denken een beetje controle uit te kunnen oefenen, gaan we helemaal los. Er worden boze stukken geschreven op internet en er worden boze reacties gegeven op media-uitingen en op sociale media. Er wordt veel geklaagd. Het geeft ons de illusie van controle op de situatie. Dat is veel minder beangstigend dan overgave, minder beangstigend dan acceptatie en berusting.

Bijna alle spirituele stromingen en alle verlichte meesters uit het verleden en heden ten dage, zeggen hetzelfde: vrijheid zit niet in controle over wat er op je afkomt, maar in jouw reactie op dat wat erop je afkomt. Wijze woorden, maar dan zit je nog steeds met dat gevoel of niet?

Nog een uitdagende vraag: wat zijn emoties en waar komen ze vandaan? Het antwoord hierop is niet zo simpel maar ligt in observatie en zelfonderzoek. Bij de Verkikkering zijn we erg enthousiast over meditatie. We zijn zelfs zo enthousiast dat we iedereen aanraden het te doen omdat er ons inziens geen andere methode is die je zo snel vooruit helpt als meditatie. Zijn in het nu en observeren wat zich aandient, zonder mee te gaan in het verhaal dat je erover vormt, is een geweldig effectieve manier om te onderzoeken wat emoties eigenlijk zijn. Je zal merken dat emoties sensaties in een bepaald deel van je lichaam zijn. Oké, lekker dan, maar wat heb ik daaraan, vraag je je misschien af. Wacht, het wordt beter. Als je bij die sensatie kunt blijven, zul je merken dat die sensaties niet statisch zijn, maar voortdurend veranderen. De vraag rijst dan waardoor ze worden veroorzaakt. Het zijn je gedachten. Gewoon dat wat je denkt. Echt, zo simpel is het. Het mooie van gedachten is dat je ze zelf kunt kiezen ook al denk je vaak van niet. Door meditatie kun je ervaren dat je gedachten hebt (en niet je gedachten bent) en dat ook deze komen, maar ook weer gaan. We hebben gedachten op basis van de dingen waarin we geloven, dingen die we horen in de sociale subclub waartoe we behoren, onze familie, vrienden en onze maatschappij. Het lastige met gedachten is dat ze zo snel gaan dat ze soms niet eens je bewustzijn passeren. Sommige van je overtuigingen zijn onbewust. Doordat je vasthoudt aan gedachten, houd je de emoties die daarbij horen in stand. Stel dat je gedachten hebt als: mijn vrijheid wordt me afgenomen door de COVID-19 maatregelen. Welke gevoelens heeft dat tot gevolg? Boosheid? Verdriet? Onmacht? Angst? Zijn die wenselijk voor je?

Ik zeg niet dat je lijdzaam moet toezien en vervallen in een grote apathische berusting. Natuurlijk ga je kijken waar je invloed ligt en deze gebruiken, maar kijk eerst eens naar jezelf. Stel jezelf de juiste vragen. Kijk naar je gedachten en kijk naar welke emoties die oproepen. Geloof jij werkelijk dat wat jij denkt dat normaal is, ook werkelijk normaal is? Geloof jij werkelijk dat wat jij denkt dat vrijheid is, ook werkelijk vrijheid is? En als alles dan is zoals jij denkt dat goed voor je is…dan komt er wel iets anders dat je onwenselijk vindt en zit je nog steeds met jezelf. Elizabeth Gilbert maakte daar een prachtig treffend filmpje over (schrijver, essayist en biograaf, o.a. bekend van haar boek “Eat, pray, love” dat in het Nederlands verscheen onder de titel “Eten, bidden, beminnen”). Het filmpje van Elizabeth Gilbert vind je HIER.

Er is altijd wel iets dat op ons pad komt dat we als onwenselijk bestempelen. Daarop hebben we voor het grootste deel geen invloed. Voordat we reageren op de gebeurtenis zelf, is het slim om eerst de juiste vragen te stellen. Onze ervaring is dat meditatie je sneller vooruit helpt dat wat dan ook. Als een raket schiet je naar de kern en voorkomt het dat je je pijlen richt op de buitenste laag alleen. Er is altijd wel iets, totdat jij met jezelf kunt zijn. Totdat je werkelijk vrijheid kunt ervaren in jouw reactie op de gebeurtenis in plaats van op de gebeurtenis zelf. Ik heb boze reacties afgezworen. Ze dienen me niet. Het geeft me ongezonde adrenaline en ik bereik er niets mee. Ik ervaar vrijheid in de keuze van mijn reactie, zodat ik invloed kan uitoefenen op de gebieden waar ik ook werkelijk invloed heb. Dat is voor mij vrijheid of ik nou naar IKEA mag of niet.

Zweverig, wat is dat?

In mijn werk als hogeschooldocent geef ik o.a. lessen in het domein stem. Ik kan me nog goed herinneren toen ik als student mijn eerste stemcollege volgde, dat de docent zeer gewichtig de woorden sprak: de stem is de spiegel van de ziel. Er volgde een welbetekendende stilte en we begrepen allemaal dat dit wel heel erg waar èn belangrijk moest zijn. Nu ik zelf doceer haal ik deze anekdote nog wel eens aan. Hij staat garant voor een beetje luchtigheid en gelach, maar ik laat de waarheid van deze uitspraak altijd wel even doordringen door zo’n zelfde welbetekenende stilte. Want is het niet waar dat wanneer iemand zich niet helemaal lekker voelt, dat je dat kunt horen aan de stem? Als iemand zenuwachtig is en gespannen, hoor je dat aan de stem. Wanneer iemand verdrietig is of zich somber voelt, kun je dat vaak horen aan de stem. Het mooiste voorbeeld daarvan vind ik nog wel dat je iemand aan de telefoon kunt horen vragen: gaat het wel met je? Zelfs zonder visuele ondersteuning is er blijkbaar iets op te merken aan iemand zijn stem. Gelukkig, iets dat zo zweverig klonk wordt door deze voorbeelden opeens niet zo zweverig meer. Dat is blijkbaar waar we een hekel aan hebben. We houden niet van zweverig. We zijn in Nederland vooral nuchter en praktisch, iets dat blijkbaar het tegenovergestelde suggereert.

Ik geef een praktijkles stem en daarin leid ik studenten van adem en de bewustwording van ademing, naar bewegen en vervolgens naar stemgeven. Daarbij geef ik soms instructies die een beroep doen op het voorstellingsvermogen, zoals bij ontspanningsoefeningen. Het doel van deze oefening is om de blik naar binnen te richten en te ervaren wat er gebeurt, om te voelen wat er is. Er zijn in dit stadium vaak al een paar studenten die afhaken: sjonge wat is dit zweverig zeg! Dan ga ik een stapje verder en leid ik de studenten door een aantal simpele yoga-bewegingen tot de zonnegroet. In de zonnegroet volgen de verschillende houdingen (asana’s) elkaar in een vloeiende beweging op en de ademing gaat als vanzelf ter ondersteuning van de bewegingen mee. Daar is het me als stemdocent om te doen, die fysiologische gevolgen van beweging, van het creëren van natuurkundige bovendruk en onderdruk waardoor de adembeweging tot stand komt. Toch haakt hier nóg een deel van de studenten af: dit is echt te zweverig voor mij, hier ben ik te nuchter voor!

We leven in een tijd en een maatschappij waarin denken is verheven tot het allerbelangrijkste. Denk goed na voor je iets doet! Denk toch eens na! Logisch toch? Denk na over de consequenties! Zonder dat ik iets uitleg in die les en ik de studenten door de bewegingen heen leid, gaan studenten ratelen in hun hoofd. Ze zoeken een betekenis en ze stuiten op onbewuste overtuigingen. Het valt niet te rijmen met wat ze weten en wat ze denken. Oh nee, het rijmt toch met iets: de (vaak onbewuste) overtuiging dat yoga, niet cognitieve en voelende activiteiten in de categorie zweverig vallen.

Maar wat is zweverig? Denken doen we met ons hoofd. Letterlijk gezien is dat het meest “zwevende deel” van ons lijf. Daarnaast zijn veel gedachten die we hebben niet eens waar. Je denkt bijvoorbeeld: wat ben ik toch een oen, ik kan dat nooit, dat is niet voor mij weggelegd. Is dat waar? Ook de oorzaak-gevolg redenaties die we uitdenken kunnen hardnekkig gebaseerd zijn op “wijzen naar een ander om met onszelf te kunnen leven”. Zij is gewoon altijd zo stom. Als hij niet dat en dat had gezegd dan.. Dit soort redenaties nemen we onder de loep binnen een ander specialisme dat ik als docent heb: reflectie. Daar ontdekken we dat deze cognitieve verwerking van de werkelijkheid helemaal niet zo onomstotelijk vaststaat als we denken. Weg fundament! Nog meer zwevend dan het letterlijke zweven op de nek.

Gelukkig leren we. We leren ook omdat de situatie die was ons niet meer dient. Zo ontstaat er noodzaak om te stoppen en je gedachten te onderzoeken wanneer je niet meer verder kunt. Mensen met bijvoorbeeld een burn-out kunnen daarover meepraten. Dán bestaat er noodzaak. Zou het leven ook bedoeld kunnen zijn om te leven? Om te ervaren? Om te voelen? Gedachten gaan over het verleden of over de toekomst, maar het leven is nu. Natuurlijk willen we van pijn en vervelende gevoelens af, maar we weten ook dat wanneer we deze wegstoppen, verdoven of negeren ze hoe dan ook vroeg of laat de kop weer opsteken. Gevoelens (energie) zetten zich vast in het lichaam. We ervaren pijn in schouders, rug en hoofd, maar wat zou er gebeuren als we durven te voelen? Wat zit er achter de ongemakkelijkheid van het voelen van vervelende gevoelens? Ik ga het je zeggen: de zon schijnt daar. Wanneer je gevoelens voelt, dan houd je niks vast en doe je waarvoor gevoelens bedoeld zijn: ze voelen. Je maakt plaats voor vrijheid de schijnende zon. Dat is wat ik mijn studenten meegeef. Voel de ongemakkelijkheid, voel de pijn, voel je spieren, voel je lichaam en wees bewust. Kom uit je hoofd en word meer gefundeerd en aards dan ooit.

E-book Regie, Focus, Energie

Vanaf nu is ons eerste e-book gratis te downloaden. Regie, focus, energie, is de titel en we geven je hierin 10 tips om je brein handig in te zetten voor meer regie, focus en energie. Als neurolinguïst en master NLP, geven we je de neurologische achtergronden waardoor je begrijp waarom gewoonten zo hardnekkig zijn maar leggen we ook uit hoe je hoe je daarmee breekt. Ben je benieuwd hoe je nieuwe neurologische circuits aanlegt? Hoe je je brein kunt inzetten voor de dingen die jij belangrijk vindt? Gratis downloaden op onze website: www.deverkikkering.nl

3 stappen om onmiddellijk stress los te laten en je hoofd te legen

“Je weet waarom het moeilijk is om gelukkig te zijn – omdat we weigeren de dingen die ons ongelukkig maken, los te laten” – Lupytha Hermin

Herken je ook dat het lastig kan zijn om bepaalde emoties los te laten? Wrok, woede, verdriet, angst, schuld? Er zijn talloze emoties die we bewust, maar meestal onbewust, blijven vasthouden en die jaar in jaar uit, vastzitten in je lijf en ervoor zorgen dat je gestrest bent.

Loslaten is lastig, horen wij vaak. Ja, dat kan ook lastig zijn. Mensen die leven in stress en veel negativiteit, houden zich in het algemeen vast aan hun angsten en stressvolle herinneringen en hebben veel moeite om oude patronen los te laten, ook al dienen ze hen niet.

Maar loslaten is een werkwoord. Alsof we iets moeten doen; een actie moeten uitvoeren om het los te laten. Daar schuilt nu juist het probleem: we willen het niet “doen”, want ook al dient de emotie of patroon ons niet, eraan vasthouden is nog altijd ‘veiliger’ dan het wel loslaten, het is namelijk onbekend voor je als je het wel loslaat.

En zo kunnen we jaar in, jaar uit, met emoties rondlopen die ons helemaal niet dienen. We blijven erover nadenken: hoe moet ik het loslaten? Wil ik het wel? We creëren weerstand voor de emotie, willen de emotie niet voelen en toch houden we ons eraan vast. Zo ontstaat er nog meer emotie: als je bijvoorbeeld gestrest voelt, en je wilt je niet gestrest voelen (=weerstand) heb je dus een dubbele en intensere emotie – stress plus weerstand = meer stress!.

We kunnen dit allemaal wel beredeneren met ons verstand: ‘ik ben gestrest want ik heb het druk’ (je rechtvaardigt de stress) of ‘als ik op vakantie ga, dan kan ik loslaten’ (je houdt het nog even vol totdat je op vakantie gaat, om vervolgens na de vakantie weer in de stress te schieten). Je blijft dit denken in je hoofd. Dit is eigenlijk piekeren. We denken dat we door piekeren onze problemen kunnen oplossen, maar niets is minder waar.

Met het verstand is soms wel wat op te lossen. Maar met je lichaam iets oplossen is veel effectiever en geeft sneller resultaat. Niet alles is namelijk op te lossen met het denken. Sterker nog: maar 5 % is op te lossen met je denken, en 95% door je onbewuste.

Hoe krijg je dan toegang tot je onbewuste om negatieve emoties los te laten?

Door je lijf te gebruiken, je autonome zenuwstelsel rust te geven en je parasympatische zenuwstelsel te activeren. Dit doe je door zo in je lijf te gaan dat de emoties zich als vanzelf loslaten. Daarvoor geef je ik je 3 stappen, die je gelijk kunt toepassen zodat je onmiddellijk negatieve emoties kunt laten gaan.

Met deze technieken krijg je meer mentale kalmte en helderheid doordat je hersenfrequentie toeneemt naar een z.g. ‘gamma golf activiteit’. Deze gamma golf activiteit creëert meer integratie van het hele brein en brengt rust in het autonome zenuwstelsel: je gaat ‘uit’ de survival mode en in een creatieve, ontspannen staat.

Hoe doe je dit dan? Dit doen we door het activeren van een parasympatisch ‘arousal’ waardoor je het autonome zenuwstelsel meer rust krijgt. Het autonome zenuwstelsel zorgt voor allerlei onbewuste processen zoals je hartslag. Als het autonome zenuwstelsel over geactiveerd is, voelt dit als stress. Het autonome zenuwstelsel zorgt voor de ‘fight-flight’ respons, waar je bijna altijd in zit als je stress ervaart. Het zorgt voor bescherming, maar is niet een staat waarin groei, herstel en ontwikkeling plaats kan vinden. Dus als je gestrest bent, zit je in een constante staat van bescherming. Het is zelfs bewezen dat ook je immuunsysteem minder goed werkt waardoor je meer vatbaar bent voor ziektes.

Wat we dus graag willen, is het activeren van het parasympatische zenuwstelsel. Het parasympathische zenuwstelsel zorgt voor een toestand van rust in het lichaam, waarbij omstandigheden gecreëerd worden die opbouw van weefsel en herstelmechanismen van het lichaam bevorderen. Dit is de staat van groei en creatie en van ontspanning. Dit wordt ook wel ‘flow’ genoemd.

Hoe kun je dit dus doen in 3 simpele eenvoudige stappen, die je direct kunt toepassen?

Laat je kaak los: ken je van die mensen waarvan de stress aan het gezicht is af te lezen? Vaak houden we onbewust onze kaak vast, in een staat van spanning. Heb jij je kaak wel eens goed losgelaten? Met het ontspannen van je kaak, activeer je de Nervus Vagus, ofwel de 10e hersenzenuw. Het is de belangrijkste hersenzenuw voor het parasympatische zenuwstelsel. Waarom is dat zo belangrijk? Omdat het parasympatische zenuwstelsel je helpt om te ontspannen. De nervus vagus stuurt signalen in de richting van de verschillende organen van het lichaam, maar meer nog geleidt hij informatie over de toestand van de organen naar het centrale zenuwstelsel. 80-90% van de zenuwvezels in de nervus vagus zijn afferente of sensorische zenuwcellen. Sensorische zenuwcellen zijn ‘gevoelszenuwen’. Door het loslaten van je kaak, activeer je de nervus vagus waardoor het parasympatische zenuwstelsel wordt geactiveerd en je meer rust in je lichaam zult voelen.
Vergroot je blik: vaak focussen wij ons op 1 ding. Dit kan handig zijn als je een bepaalde taak moet uitvoeren. Maar soms blijven we steken in één bepaald gedachtepatroon, waar we maar niet vanaf lijken te kunnen komen. Het blijft zich maar afspelen in je hoofd en het is lastig om daar vanaf te komen. Als je je teveel focust op 1 ding, zorgt dit voor meer stress. Een manier om je te ‘defocussen’ is om te kijken naar 1 punt in de ruimte en dan langzaam je blik te verruimen om je heen, naast je en achter je. Je verbreedt je focus naar de ruimte om je heen.
Adem 2 keer zo lang uit dan in. Wat gebeurt er als je schrikt of je in het nauw wordt gedreven? Juist, je houdt je adem in. Dit is een reflex van ‘fight or flight’. Wat is het tegenovergestelde? Uitademen. Voor een optimale ontspanning is juist het uitademen van belang: hierbij geef je je letterlijk over, waardoor het autonome zenuwstelsel meer rust krijgt en het parasympatische systeem (“rest and digest – system’) wordt geactiveerd.

Door al deze 3 tips tegelijkertijd te doen, zul je onmiddellijk merken dat je rustig en kalmer wordt. Het mooie is dat je dit overal en altijd kunt doen, zelfs als je autorijdt. Je zult merken dat je alleen al met het loslaten van je kaak een enorm resultaat krijgt.

Je kunt dit ook heel goed gebruiken als je ’s nachts ligt te piekeren of niet in slaap kunt komen. Het zet je denken uit en laat je hele lichaam ontspannen.

Laat ons weten wat dit voor jou doet!